Akrebin zehirli olup olmadığı nasıl anlaşılır

Akrep türleri arasında çok zehirli, zehirli ve çok az zehirli türler mevcuttur. Akrebin zehirli olup olmadığı rengine göre anlaşılır. Türkiye’de Doğu Bölgelerinde sarı akrepler çok zehirli gruptadır. Siyah ve koyu kahverengi renkli olanlar az zehirli ve zehirsiz gruptadır.

İstanbulda genelllikle siyah akrep çeşitlerine rastlıyoruz, ne kadar tehlikesiz gruptada yer alsalar yinede alerjik durumlarda ciddi tehlikelere yol açabilirler.

Türkiye Akrep Türleri ve Zehirlilik

Çok zehirli ( = ölümcül ) olanlar

• Leiurus abdullahbayrami Yağmur, Koç & Kunt, 2009 (Sarı akrep) : Güneydoğu Anadolu’nun batısında (Gaziantep, Kilis, Hatay, Kahramanmaraş, Mardin, Şanlıurfa) rastlanır. Sarı renkli olup tıbbi müdahale gerektirecek kadar çok zehirli ve ölümcül bir türdür. Türkiye’nin en zehirli (ölümcül) birinci akrebidir. 2009 yılında revize edilmeden önce “Leiurus quinquestriatus” türüne sokuluyordu.
• Androctonus crassicauda (Olivier, 1807) (Kara akrep) : Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da (Şanlıurfa, Mardin, Diyarbakır, Batman, Elazığ, Malatya, Adana, Mersin) yayılım gösterir. Siyah renkli olup tıbbi müdahale gerektirecek kadar çok zehirli ve ölümcül bir türdür. Eve yakın yaşama eğilimindedir. Türkiye’nin en zehirli (ölümcül) ikinci akrebidir.

Zehirli ( = tehlikeli ) olanlar

• Hottentotta saulcyi (Simon, 1828) (Mardin akrebi) : Mardin, Batman, Şırnak ve Hakkâri. İnsana yakın çevrede yaşar.
• Mesobuthus gibbosus (Brulli, 1832) (Anadolu sarı akrebi) : Zehri öldürücü değildir; daha çok kusma, sancı, yüksek ateş şeklinde 24 saat kadar süren etkileri görülür.
• Mesobuthus eupeus (C.L. Koch, 1839) (Doğu sarı akrebi) : Zehri öldürücü değildir; daha çok kusma, sancı, yüksek ateş şeklinde 24 saat kadar süren etkileri görülür.

Az zehirli ( = tehlikesiz ) olanlar

• Compsobuthus matthiesseni (Birula, 1905) (Uzun kuyruklu akrep) : Diyarbakır, Adıyaman ve Kilis
• Scorpio maurus Linnaeus, 1758 (Kalın kıskaçlı akrep) : Doğu Akdeniz ile Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ve Iğdır’da. Halk sağlığı açısından önemsenmeyecek türdür.
• Iurus asiaticus Birula, 1903 : Mersin, Adana, Niğde Kahramanmaraş ve Adıyaman
• Iurus kadleci Kovařík, Fet, Soleglad & Yağmur, 2010 : Antalya ve Mersin
• Iurus kinzelbachi Kovařík, Fet, Soleglad & Yağmur, 2010 : İzmir ve Aydın
• Iurus kraepelini Ubisch, 1922 : Muğla, Antalya, Mersin, Karaman, Konya ve Isparta
• Calchas nordmanni Birula, 1899 (Artvin akrebi) : Türkiye’nin en kuzeyde (Artvin ve Erzurum) yaşayan akrebidir.
• Calchas birulai Fet, Soleglad & Kovařík, 2009 : Güneydoğu Anadolu
• Calchas gruberi Fet, Soleglad & Kovařík, 2009 : Güney Anadolu

NOT: Daha hareketli oldukları geceleri ve sıcakta, sokmaya daha çok isteklidirler. Akrepler, ancak rastgele dokunulduklarında ya da üzerlerine basıldığında, kendilerini tehlikede hissettikleri zamanlarda sokarlar. Yer yatağında uyuyanların uykudaki hareketi yatağa kadar gelmiş olan akrep için savunulması gereken düşmanca bir harekettir. Henüz bağışıklık sistemi yeterince gelişmemiş olan yenidoğanlarda ve alerjik bünyeli çocuk ve yetişkinlerde zehirli ve az zehirli akrep türlerinin sokma yerinin konum ve önemine bağlı olarak her zaman bir risk vardır. Risk altında olanlar daha çok açık alanlarda akreplerin saklandığı taşları ters yüz edip onları açığa çıkararak kendilerini savunmaya sevk eden kişilerdir. Özellikle yaz aylarında piknik yapanların biraz daha dikkatli olmalarında sağlık açısından yarar vardır. Uzmanları dışında akreplerin türlerini tespit etmek ve zehirli zehirsiz diye nitelendirmek kolay olmadığı için akrep sokmalarında ihmal etmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. Özellikle Güneydoğu Anadolu’da akrep sokmaları her zaman hayati öneme sahip olup vakit geçirilmeden kesinlikle bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Kaynakça:

Wikipedia katılımcıları (2021). Akrep. Vikipedi, Özgür Ansiklopedi. Erişim tarihi 15.02, Ekim 25, 2021 url://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Akrep&oldid=26022751.

Akrep hakkında geniş bilgi almak için buradaki makalemizi inceleyebilirsiniz.